Sâu đục thân cà phê – Có hai loại sâu đục thân chính gây hại cho cây cà phê, đó là sâu đục thân mình trắng (Xylotrechus quadripes Chevrolat) và sâu đục thân mình hồng (Zeuze coffea Nietner). Cả hai loại sâu này đều hoạt động quanh năm, không phụ thuộc vào mùa vụ. Chúng phát triển mạnh mẽ và gây hại nghiêm trọng nhất ở những khu vực có nhiệt độ cao và ánh sáng mặt trời nhiều. Điều kiện này tạo ra môi trường lý tưởng cho sự sống và phát triển của chúng.
Các loại sâu này có khả năng phá hủy cây cà phê bằng cách đục vào thân cây, gây ra các tổn thất về sản lượng và chất lượng. Bên cạnh đó, chúng cũng gây ra những vết thương trên thân cây, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm gây bệnh xâm nhập, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh cho cây cà phê.
Việc phòng trừ và kiểm soát sâu hại cà phê đòi hỏi sự hiểu biết về tính chất và cách sống của chúng. Ngoài ra, việc áp dụng các phương pháp phòng trừ hợp lý và hiệu quả cũng rất quan trọng để giảm thiểu tổn thất do sâu gây ra.
Trưởng thành, còn được gọi là loài xén tóc nhỏ, có màu sắc đặc biệt thu hút, màu xanh đen. Những con trưởng thành này, trong quá trình sinh sản, thường chọn những vết nứt tự nhiên trên cành cây hoặc thân cây để đẻ trứng. Chúng có thể đẻ trứng rải rác một cách tinh tế trên toàn bộ cây hoặc tụ tập thành từng cụm nhỏ, tạo ra những khu vực sinh sản riêng biệt.
Sau khi trứng nở, những con sâu non bắt đầu quá trình khám phá và tiêu hóa gỗ, bắt đầu bằng cách đục vào bên trong. Hành trình của chúng không phải là một đường thẳng, mà là một quá trình đi ngoằn nghèo quanh vòng cây, tiện ngang các mạch gỗ. Trên quãng đường đi, chúng để lại dấu vết của sự hiện diện của mình không chỉ qua các lỗ đục mà còn qua việc đùn phân và mạt cưa vào lỗ đục, làm cho nó bịt kín.
Khi đến tuổi 5 hoặc 6, sâu bắt đầu giai đoạn mới của chu kỳ sống của mình. Chúng tiếp tục đục ra phía gần vỏ cây, tạo ra một khoảng trống rộng lớn trong phần gỗ của cây. Đây không chỉ là một biện pháp tự vệ, mà còn là một phần quan trọng của quá trình phát triển của chúng. Tại đây, trong sự tĩnh lặng và bảo vệ của phần gỗ của cây, chúng hoá nhộng, chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo của cuộc đời mình.
Sâu đục thân mình trắng, còn được gọi là Xylotrechus quadripes, có một chuỗi phát triển rõ ràng từ giai đoạn trứng, biến đổi thành sâu non, sau đó trở thành con trưởng thành và cuối cùng, giai đoạn đẻ trứng. Quá trình này không cố định và thay đổi tùy thuộc vào thời tiết và điều kiện môi trường.
Trong mùa đông, với điều kiện khí hậu nặng nề hơn, quá trình này mất từ 200 đến 211 ngày. Điều này bao gồm thời gian từ khi trứng được đẻ, qua thời gian chúng phát triển thành sâu non, đến khi chúng trưởng thành và chuẩn bị cho giai đoạn đẻ trứng tiếp theo.
Tuy nhiên, trong mùa hè, với điều kiện khí hậu ấm áp và môi trường thuận lợi hơn, chuỗi sự kiện này diễn ra nhanh chóng hơn, chỉ kéo dài từ 126 đến 176 ngày. Điều này cho thấy sự linh hoạt và khả năng thích ứng với môi trường sống của loài sâu này.
Thấu hiểu rõ về quá trình phát triển và vòng đời của sâu đục thân mình trắng sẽ giúp chúng ta nắm bắt được những thời điểm quan trọng để tiến hành các biện pháp phòng trừ và kiểm soát sâu hiệu quả hơn.
Sâu là một loại côn trùng có khả năng phát triển suốt quanh năm, không chỉ hoạt động trong một mùa vụ cố định. Trong đó, tháng 4, 5 cùng với tháng 10, 11 là hai giai đoạn chúng gây hại nặng nhất, khiến cho nông dân phải đối mặt với nhiều khó khăn trong quá trình chăm sóc và bảo vệ cây trồng.
Khi trưởng thành, sâu thích đẻ trứng vào những cây ít cành và thưa lá. Điều này có thể giải thích bằng việc những cây như vậy cung cấp môi trường trú ngụ tốt cho quá trình phát triển của sâu, từ trứng cho đến khi trưởng thành, đồng thời cũng giúp chúng tránh được sự dò tìm của kẻ thù tự nhiên.
Sâu thường hoạt động mạnh mẽ khi nhiệt độ cao và ánh sáng mặt trời nhiều. Điều này không chỉ giúp chúng phát triển tốt mà còn tạo điều kiện thuận lợi để chúng tìm kiếm thức ăn và đẻ trứng. Đặc biệt, những ruộng cà phê phơi nắng mạnh thường bị hại nặng bởi sự xuất hiện của các loại sâu này.
Chúng không chỉ đẻ trứng và phát triển mạnh mẽ ở đây mà còn gây ra nhiều hại cho cây cà phê. Những cây bị sâu tấn công thường mất đi sức sống, khả năng sinh trưởng và phát triển kém, dẫn đến giảm sản lượng và chất lượng hạt cà phê. Do đó, việc kiểm soát và phòng trừ sâu là một trong những công việc quan trọng đối với người trồng cà phê. Các biện pháp phòng trừ hợp lý và hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu tổn thất do sâu gây ra, đồng thời cải thiện hiệu suất sản xuất của cây cà phê.
Cây cà phê khi bị sâu đục thân mình trắng gây hại, một trong những loài côn trùng gây hại nghiêm trọng nhất cho cây cà phê, sẽ có các biểu hiện sau đây để bạn dễ dàng nhận biết:
Loài bướm trưởng thành có màu trắng và được trang trí bằng nhiều chấm nhỏ màu xanh biếc hoặc màu xanh đen, tạo nên một hình ảnh rất đặc biệt và đẹp mắt. Thân của chúng dài khoảng 20-30mm, màu đỏ và được phủ bằng một lớp lông màu trắng, giúp chúng có khả năng cảm nhận được những thay đổi trong môi trường xung quanh.
Còn sâu non, thì có kích thước đầy sức mạnh, dài từ 30-50mm và có màu sắc hồng tươi. Nhộng của chúng, có kích thước từ 15-34mm, là giai đoạn cuối cùng trước khi chúng hoàn toàn trưởng thành và biến đổi thành bướm.
Bướm cái, sau khi trải qua quá trình phát triển, sẽ đẻ trứng vào vỏ cây. Sâu non, sau khi nở từ trứng, sẽ bắt đầu đục vào giữa thân cây, gây nên sự phá hủy từ bên trong. Trong quá trình đó, sâu non sẽ đùn mạt gỗ ra ngoài, tạo ra dấu hiệu rõ ràng cho việc cây đang bị hại. Do sự ảnh hưởng của việc này, cây trở nên yếu và dễ bị gãy ngang, đặc biệt là khi chịu lực từ bên ngoài.
Sâu thường gây ra những phá hại lớn cho thân cây, cũng như cành cây cấp 1 và cấp 2. Thực tế là, sâu có thể di chuyển từ cây này sang cây khác hoặc từ cành này sang cành khác, gây ra những tổn thất nghiêm trọng và ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây. Trường hợp nghiêm trọng, sâu có thể gây chết cây. Đây là một trong những yếu tố mà người trồng cây cần chú trọng để bảo vệ cây trồng khỏi sự tấn công của sâu.
Quá trình phát triển và sống của sâu đục thân cây là rất độc đáo và phức tạp. Sâu bắt đầu cuộc đời của mình bằng việc đục vào thân cây và sống bên trong đó, nơi nó có thể tìm thấy nguồn thức ăn và bảo vệ. Khi đã trưởng thành, sâu đục thân sẽ bay ra ngoài, tìm kiếm những nơi mà cành lá xanh mạnh mẽ và xum xuê để đẻ trứng của mình.
Loài sâu này có thể đẻ hàng trăm trứng trong mỗi lần sinh sản, và chúng thường được đẻ thành từng ổ ở vỏ cây. Quá trình này không chỉ giúp loài sâu đục thân cây tiếp tục sinh sản, mà còn giúp nó lan rộng ra khắp môi trường sống.
Sâu phát triển thích hợp nhất ở khoảng nhiệt độ từ 20-28oC. Khi nhiệt độ dưới 18oC, quá trình phát triển của sâu diễn ra chậm chạp hơn rất nhiều. Sâu thường gây hại cho các cây có tán không cân đối, có nghĩa là tán cây không phân phối đồng đều. Hơn nữa, những vườn không có cây che bóng cũng thường trở thành nơi thích hợp cho sâu phát triển và gây hại.
Đối với những vườn cà phê đang chịu sự tấn công của loài sâu đục thân, nó không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của cây mà còn làm giảm năng suất. Vì vậy, bạn cần tiến hành cưa bỏ những đoạn cành, thân cây mà có dấu hiệu của sự phá hại từ sâu đục thân.
Việc này cần được thực hiện để tiêu diệt loài sâu gây hại bằng cách đốt chúng hoặc chẻ thân cây ra để thu thập sâu non và tiêu diệt chúng. Việc này không chỉ giúp loại bỏ nguy cơ tiếp tục gây hại mà còn giúp cải thiện sức khỏe và năng suất của cây cà phê.
Các con trưởng thành trong số loài bướm và xén tóc thường bị kích thích và thu hút bởi ánh sáng. Điều này tạo ra một cơ hội để chúng ta có thể sử dụng bẩy đèn để bắt và tiêu diệt chúng vào đầu mùa mưa. Thời điểm này quan trọng vì là giai đoạn mà chúng thường tìm kiếm đối tác để ghép đôi và sinh sản. Việc loại bỏ số lượng lớn loài này ngay từ đầu mùa mưa có thể giúp giảm thiểu sự phát triển và lây lan của chúng trong các tháng tiếp theo.
Việc trồng cây che bóng là một cách hiệu quả để làm giảm cường độ của ánh sáng mặt trời, giúp tạo ra một môi trường sống thoải mái hơn. Để cây có được hình dáng cân đối, bạn cần thường xuyên cắt tỉa các cành cây. Việc này không chỉ giúp bộ tán lá của cây trở nên cân đối hơn, mà còn giúp cả thân cây được che phủ từ trên xuống dưới, tạo nên một môi trường sống lý tưởng cho các loại động vật và cây cỏ khác.
Đồng thời, việc bón phân cân đối, đầy đủ là điều thiết yếu để cây có thể phát triển tốt và khỏe mạnh. Nó cũng giúp tăng sức đề kháng cho cây, giúp chúng có khả năng chống chịu tốt hơn trước các loại sâu bệnh và những tác động từ môi trường.
Loài ong Apenesia sahyadrica Azevedo & Waichert có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cân bằng thiên nhiên, đặc biệt là đối với loài sâu hại. Chúng ký sinh trên giai đoạn sâu non của loài sâu đục thân, cụ thể là loài sâu mình trắng. Đây là một phương pháp tự nhiên và hiệu quả để kiểm soát sự phát triển của loài sâu hại này, giúp giảm thiểu sự mất mát do chúng gây ra cho nông sản.
Xem thêm:
1 Comment
[…] Sâu đục thân cà phê – biện pháp phòng trừ […]