Sâu đục thân ngô (Bắp), đục bắp cây ngô (Bắp), là một trong số ít các loài dịch hại đáng kể và nguy hiểm nhất đối với cây ngô tại thời điểm hiện tại. Thực trạng này đặc biệt nghiêm trọng, với chúng thường gây ra mức độ hại đáng kể, tỷ lệ cây bị hại có thể đạt mức cao đến 80-90%. Đây là một vấn đề rất phổ biến và là một đối tượng đang gây ra rất nhiều khó khăn và thách thức trong công tác phòng trừ của bà con nông dân trồng ngô trên địa bàn huyện. Nhằm mục tiêu hỗ trợ bà con nhận biết rõ hơn và phòng trừ sâu đục thân ngô một cách hiệu quả hơn, Trạm Khuyến nông đã chuẩn bị một hướng dẫn cụ thể với những thông tin và bước tiếp cận chi tiết như sau:

Đặc điểm hình thái – Sâu đục thân ngô (Bắp)

Con trưởng thành của loài này có kích thước dài khoảng 13-15mm, sải cánh rộng khoảng 30mm, mang một vẻ đẹp đơn giản nhưng đầy sức sống. Cánh trước của chúng có màu vàng nhạt, tạo nên một sự phối màu tinh tế. Con đực thì nhỏ hơn một chút, với màu nâu vàng, mang đến một sự khác biệt nhẹ nhàng trong ngoại hình giữa hai giới tính. Đặc biệt, chúng là loài vật chủ yếu hoạt động về đêm, lúc đó, sự yên tĩnh của màn đêm giúp chúng dễ dàng đi lại và tìm kiếm thức ăn. Trong khi đó, ban ngày chúng thường ẩn nấp trong bẹ lá hay trong nõn lá non để tránh kẻ thù và nghỉ ngơi sau những hoạt động về đêm.

Con cái của loài này có khả năng đẻ trứng thành từng ổ, mỗi ổ thường nằm gần gân chính ở mặt sau của những lá bánh tẻ. Mỗi ổ thường có vài chục trứng, có khi lên tới trên trăm trứng. Đáng chú ý, một con cái có khả năng đẻ từ 300 đến 500 trứng trong một chu kỳ sinh sản, thậm chí có cá biệt có thể đẻ lên tới trên 1.000 trứng. Khi mới được đẻ ra, trứng có màu trắng sữa, tạo nên một hình ảnh rất đặc biệt.

Trái tim của quá trình sinh sản là giai đoạn đẻ trứng. Con cái đẻ trứng thành từng ổ ở gần gân chính ở mặt sau của những lá bánh tẻ, một địa điểm tương đối an toàn và bảo vệ chúng khỏi thức ăn tiềm năng. Mỗi ổ thường chứa vài chục trứng, tùy thuộc vào sức khỏe và tuổi thọ của con mẹ, có khi số lượng có thể lên tới trên trăm trứng.

Đáng ngạc nhiên, một con cái có khả năng đẻ từ 300 đến 500 trứng trong một chu kỳ sinh sản. Điều này không chỉ cho thấy mức độ sinh sản mạnh mẽ của chúng, mà còn cho thấy tầm quan trọng của việc kiểm soát dịch hại này. Trong một số trường hợp đặc biệt, mà có thể coi là hiếm gặp, một con cái có thể đẻ hơn 1.000 trứng.

Khi mới đẻ, trứng của sâu đục thân ngô có màu trắng sữa, tạo nên một hình ảnh khá đặc biệt và dễ nhận biết. Màu sắc này không chỉ giúp trứng phù hợp với môi trường xung quanh, mà còn giúp chúng tránh được sự chú ý của kẻ săn mồi. Khi trứng phát triển và chuẩn bị nở, màu sắc của chúng sẽ dần thay đổi, điều này cũng giúp cho nhà nông có thể dễ dàng nhận biết và thực hiện những biện pháp phòng trừ kịp thời.

Sâu là một loài côn trùng có thể gây ra thiệt hại đáng kể trong quá trình sinh trưởng của cây ngô. Mặc dù sâu có thể gây hại trong suốt quá trình phát triển của cây, nhưng thời kỳ từ khi cây trổ cỡ đến khi hình thành bắp thường là lúc mà cây chịu nhiều thiệt hại nhất. Điều này có nghĩa là, sâu có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cây ngô từ giai đoạn sớm nhất, và tiếp tục gây hại cho đến khi cây đã phát triển đầy đủ và bắp ngô đã được hình thành.

Sâu non có 5 tuổi. Trong giai đoạn phát triển sớm của mình, nó thích cắn vào nõn lá non hay cuống hoa đực, tạo ra một dấu vết đặc biệt trên các lá. Khi lá mở ra, bạn sẽ phát hiện những lỗ thủng thẳng hàng nhau, một dấu hiệu rõ ràng của sự hiện diện của sâu. Trong trường hợp nghiêm trọng, sự cắn chích này có thể gây ra sự rách nát của lá.

Khi sâu non trưởng thành, nó chuyển sang một loại thức ăn khác – thân cây. Sâu sẽ đục vào thân cây và cắn phá phần mô mềm bên trong. Qua quan sát, bạn sẽ thấy nhiều lỗ thủng trên thân cây, với nhiều cục phân sâu bám xung quanh. Hành vi này gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình vận chuyển chất dinh dưỡng và nước trong cây, làm cho cây trở nên suy yếu và còi cọc.

Hậu quả của việc suy yếu này là cây phát triển kém, năng suất và phẩm chất hạt giảm. Thậm chí, trong trường hợp gặp gió to, cây có thể bị gẫy ngang, tạo ra một cảnh tượng đáng buồn cho mọi người yêu mến cây cỏ.

Ngoài việc gây hại cho phần thân lá, sâu còn tiến thêm vào cuống hoa đực, làm cho hoa khô chết và không còn khả năng cho hạt phấn thụ phấn cho hoa cái. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây mà còn làm giảm năng suất đáng kể. Thậm chí, sâu còn có thể đục xuyên qua lá bao và gây hại cho hạt, làm mất mát lớn cho năng suất. Khi đã đủ sức, sâu sẽ hóa nhộng ngay tại con đường mà nó đã đục trong thân cây. Điều này cũng có thể xảy ra trong bẹ lá, lõi bắp hoặc lá bao. Dẫu vậy, việc này dẫn đến hậu quả là việc gây hại lớn cho cây trồng và năng suất sản xuất.